SHILLONG: Meghalaya a·doko gital ming 42 rokomari jonturangko man·aha, ming 25 gital rokomrang aro ming 17 gital serikanirang, India-ni biodiversity zone-rangoni damsa biap ong·e Meghalaya bilakgipa gadango ong·enga, salgro salaram a·dokrango Arunachal Pradesh gnigipa gadangona re·mikkangenga.
Zoological Survey of India (ZSI)-ni gita Animal Disvoveries 2024-ni report-o parakatani gitade, rokomari jonturangni dolrangko man·aha, bengblokrangni dingtang rokom, chiring chibamarangoni na·tokrang, dal·dalgipa rokomsa mipliprang, kapchlek aro tampismikrangko man·chapataha. Iarangan Khasi, Jaintia aro Garo Hills-rangni a·jarango ecological donggipa gimikoniko sandiaha, jeon dingtang dingtang biogeopgraphic biaprangni biological ramarang ong·e a·dokni dingtangtegipa role-ko mesoka.
Ming 72 matburingrangni donganikko ma·siaha uarangoni ming 42 gitalgipa rokomni matburingrang aro ming 30 gital see rakkigipako man·chape Arunachal Pradesh chubatgipa bimingrangni gadang ong·enga. Indo-Burma biodiversity biapni gisepgriko bilakgipa gadangni ning·o Meghalaya on·gila, India-o dambri indakgipa hotspot-rang donga aro a·gilsak gimiko dam 34 a·dokrangko ma·siaha. Matburingrangni dongbatgipa a·dokni biaprang, bang·batan Himalayan aro Peninsular Indian system-o donga, Indi-Mlayan aro Indo-Chinese bioregion-rango nikronggijagipa rokomari chonchongipa matburingrangni dongako nikna man·aha.
A·song gimiko 2024 bilsio mang 683 gital matburingrangni grengrangko nikaha, gital dake talatgipa mang 459 rokomni matburingrang aro mang 224 gital a·songni see rakkigipako ra·chimongaha.
Meghalaya a·dokni West Garo Hills-ni Eman Asakgre Community Reserve-oni gital rokomsa bengblok Raorchestes asakgrensis-ko man·a. Scientific fieldwork-ni dakchakanio joltangni community-ni kam ka·aniko mande ra·e bimingko minga.
West Jaintia Hills-ni chiringrangoniko Oreichthys warjaintia-ko man·aha, chiringrangoni na·tokrangko jeni bimingrangkon War-Jaintia jatna ba uamangni Austoasiatic ripinggipa ku·sikna mande ra·e mingaha. South Garo Hills-o ichthyologists, Schistura sonarengaensis see rakiaha, rokomsa na·tokrangko Barak-Surma-Meghna chiringona nangdimegipaoniko man·aha.
East Khasi Hills-o rokomsa kapchlek Gastroptychia collicola-ko man·aha, a·ja gimikon kapchlek-rangan gapaia. Ri-Bhoi district-o Dacus nagarathnae rokomsa tampismikko man·aha aro bimingko am·sandigipani ma·gipani bimingo mingaha. Rokomgni matburingrang Zeugodacus nasivittatus aro Zeugodacus umiam, jean Umian aro Bhoirymbong-oniko man·aha, uamangni bimingrangko morphological aro geographic signature-rango man·chape mingaha.